Reżim TIS z aripiprazolem – nowy rozdział w psychiatrii

Czy reżim TIS otwiera nowe horyzonty w psychiatrii?

Nowoczesny reżim terapeutyczny TIS z aripiprazolem – przełom w leczeniu zaburzeń psychicznych

Nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych stanowi jeden z głównych problemów w leczeniu przewlekłych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa. Badania pokazują, że pacjenci z tymi schorzeniami przyjmują średnio 2,0 ± 0,81 leków przeciwpsychotycznych i 3,52 ± 2,55 tabletek dziennie, co znacząco wpływa na długoterminową adherencję do leczenia. Częste są nawroty choroby wymagające hospitalizacji. Nowe badanie dostarcza obiecujących danych na temat skuteczności i bezpieczeństwa innowacyjnego schematu dawkowania długodziałającego aripiprazolu (AOM-TIS), który może zrewolucjonizować podejście do terapii tych zaburzeń.

Badanie przeprowadzone przez zespół psychiatrów oceniło skuteczność, bezpieczeństwo i tolerancję reżimu TIS (two-injection start) z zastosowaniem długodziałającego aripiprazolu u 29 dorosłych pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej i zaburzeń schizoafektywnych. Schemat TIS polega na jednoczesnym podaniu dwóch iniekcji aripiprazolu (po 400 mg każda) w różne miejsca (pośladkowe lub naramienne) wraz z pojedynczą dawką doustną 20 mg aripiprazolu tego samego dnia.

Jakie zalety ma nowy schemat AOM-TIS?

W ostatnich latach badania podkreślają znaczenie przepisywania długodziałających iniekcyjnych (LAI) leków przeciwpsychotycznych już od wczesnych etapów tych przewlekłych chorób. Leki przeciwpsychotyczne LAI mogą być rozważane jako leczenie pierwszego rzutu u pacjentów hospitalizowanych z powodu pierwszego epizodu psychozy, ponieważ skutecznie zapobiegają nawrotom. Podejście to ma na celu zapewnienie ciągłości leczenia, zmniejszenie liczby hospitalizacji i zapobieganie nawrotom. Jednak kwestia, który lek przeciwpsychotyczny LAI powinien być preferowany, pozostaje nierozwiązana.

Aripiprazol, jako pierwszy przedstawiciel częściowych agonistów dopaminy (tzw. leków przeciwpsychotycznych trzeciej generacji), nie powoduje zwiększenia ekspresji receptorów D₂ i wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia objawów pozapiramidowych. Został zatwierdzony przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków do stosowania u dorosłych pacjentów ze schizofrenią i chorobą afektywną dwubiegunową. Badania nad długodziałającym aripiprazolem wykazały, że poprawa psychopatologii i funkcjonowania społecznego u pacjentów z wczesną schizofrenią, jak również poprawa zaburzeń metabolicznych u pacjentów z przewlekłą schizofrenią, były bardziej wyraźne przy zastosowaniu formy długodziałającej.

Czy AOM-TIS zapewnia szybką odpowiedź na leczenie?

Konwencjonalny schemat podawania długodziałającego aripiprazolu (AOM) wymaga miesięcznych iniekcji 400 mg oraz dwutygodniowego uzupełnienia doustnego po pierwszej iniekcji, co stanowi wyzwanie dla pacjentów z niską adherencją do leczenia. “Nowy reżim TIS znacząco skraca czas do osiągnięcia stężenia terapeutycznego, co sugeruje szybszą odpowiedź na leczenie” – piszą autorzy badania. Wykazano, że nowo opracowany schemat AOM-TIS może osiągnąć stężenia terapeutyczne w ciągu 24 godzin, podczas gdy schemat inicjacji AOM pojedynczą dawką osiąga stężenia terapeutyczne po 14 dniach.

Badanie objęło 29 pacjentów (17 kobiet i 12 mężczyzn) w średnim wieku 36,62 ± 12,18 lat. Większość uczestników (55,2%) miała rozpoznaną schizofrenię, 27,6% epizod maniakalny choroby afektywnej dwubiegunowej, 13,8% zaburzenie schizoafektywne, a 3,4% epizod depresyjny choroby afektywnej dwubiegunowej. Badanie obejmowało 25 pacjentów hospitalizowanych i 4 pacjentów leczonych ambulatoryjnie. Co istotne, u wszystkich pacjentów zaobserwowano poprawę kliniczną w ciągu pierwszych pięciu dni od rozpoczęcia terapii AOM-TIS, a w jednym przypadku już po pierwszym tygodniu. Średni czas hospitalizacji po zastosowaniu schematu AOM-TIS wyniósł 21,16 ± 11,30 dni (zakres 3-45 dni).

Jakie implikacje ma nowa strategia dla opieki zdrowotnej?

Czy ten innowacyjny schemat dawkowania może zmienić paradygmat leczenia zaburzeń psychicznych? Wyniki badania sugerują, że reżim AOM-TIS nie tylko zapewnia szybkie osiągnięcie stężenia terapeutycznego (w ciągu 24 godzin, w porównaniu do 14 dni przy standardowym schemacie), ale również charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa. U żadnego z pacjentów nie zaobserwowano poważnych działań niepożądanych, takich jak zaburzenia rytmu serca, wysoka gorączka, zaburzenia świadomości, akatyzja czy reakcje alergiczne, które wymagałyby przerwania leczenia.

Na uwagę zasługuje również fakt, że u 48,2% pacjentów zastosowano monoterapię AOM, przy czym 31% otrzymywało wyłącznie AOM bez stabilizatorów nastroju, a 17,2% AOM w połączeniu ze stabilizatorami nastroju. Trzech pacjentów otrzymało AOM jako pierwsze leczenie, a u sześciu pacjentów leki stosowane przed rozpoczęciem terapii AOM zostały odstawione po zastosowaniu schematu AOM-TIS, z kontynuacją jedynie AOM jako leczenia podtrzymującego. Pięciu pacjentów otrzymywało stabilizatory nastroju wyłącznie w połączeniu z schematem AOM-TIS.

Warto zauważyć, że dotychczasowe doświadczenia z reżimem AOM-TIS są ograniczone. W angielskojęzycznej literaturze istnieje zaledwie kilka opisów przypadków i badań dotyczących obecnego schematu AOM. Dlatego dane z rzeczywistej praktyki klinicznej przedstawione w tym badaniu są cenne, ponieważ pogłębiają istniejący stan wiedzy. Badanie to wnosi znaczący wkład do literatury, uwzględniając doświadczenia przypadków pacjentów z zaburzeniem schizoafektywnym i chorobą afektywną dwubiegunową, podczas gdy wcześniejsze badania koncentrowały się głównie na schizofrenii.

Jakie są ograniczenia i atuty nowych form leczenia?

“Skrócenie czasu hospitalizacji może pozwolić pacjentom na szybszy powrót do rzeczywistego środowiska i zachowanie autonomii, potencjalnie zwiększając przestrzeganie zaleceń terapeutycznych i motywację do leczenia” – podkreślają badacze. Jakie znaczenie ma to dla systemów opieki zdrowotnej? Krótszy pobyt w szpitalu może przełożyć się na znaczące oszczędności w wydatkach na opiekę zdrowotną.

Badanie to ma pewne ograniczenia, w tym retrospektywny charakter, stosunkowo niewielką próbę badawczą oraz brak skali do ilościowej oceny działań niepożądanych i poprawy klinicznej. Ponadto, większość pacjentów otrzymywała jednocześnie inne leki psychotropowe, co mogło ograniczyć możliwość izolowanej oceny skuteczności i bezpieczeństwa samego schematu AOM-TIS.

Czy kombinacja terapii to klucz do sukcesu?

Warto podkreślić, że leki przeciwpsychotyczne w formie LAI wykazują mniejszą częstość występowania działań niepożądanych i są lepiej tolerowane przez pacjentów w porównaniu z formami doustnymi, dzięki bardziej stabilnym stężeniom we krwi. Wykazano, że poprawia to przestrzeganie zaleceń terapeutycznych i umożliwia dłuższe odstępy między dawkami. Dodatkowo, leki LAI mogą zapewnić klinicystom przewagę w kontrolowanym zarządzaniu leczeniem przez zespół opieki zdrowotnej.

Badanie wykazało, że olanzapina w monoterapii była najczęściej przepisywanym lekiem w połączeniu z reżimem AOM-TIS. Zaobserwowano, że w wielu przypadkach stosowano kombinacje lek przeciwpsychotyczny plus lek przeciwpsychotyczny lub lek przeciwpsychotyczny plus stabilizator nastroju. W badaniu przeprowadzonym we Włoszech w 2023 roku, najczęściej stosowanymi jednocześnie lekami psychotropowymi były olanzapina, lit i kwas walproinowy, co jest zgodne z preferencjami zaobserwowanymi w obecnym badaniu.

Czy strategia TIS to przyszłość leczenia zaburzeń psychicznych?

Autorzy sugerują, że przyszłe badania powinny obejmować dłuższy prospektywny projekt z grupą kontrolną, aby porównać skuteczność nowego i starego schematu inicjacji leczenia. Włączenie skal klinicznych do gromadzenia bardziej obiektywnych danych na temat działań niepożądanych i poprawy klinicznej byłoby również korzystne. Co więcej, istotne jest przeprowadzenie analiz efektywności kosztowej porównujących schemat AOM-TIS z doustnymi leczeniami przeciwpsychotycznymi.

Niedawno zatwierdzony dwumiesięczny zastrzyk aripiprazolu wprowadza nową opcję leczenia, a przyszłe badania dotyczące tej postaci leku będą niezbędne. Czy ta nowa strategia terapeutyczna może stanowić przełom w leczeniu zaburzeń psychicznych? Wyniki badania sugerują, że dzięki nowemu reżimowi TIS długodziałającego aripiprazolu, będącego jedyną obecnie dostępną opcją częściowego agonisty D₂ LAIA, można szybciej osiągnąć stężenia terapeutyczne i uzyskać odpowiedź na leczenie w krótszym czasie. To może zmniejszyć koszty opieki zdrowotnej poprzez skrócenie pobytów w szpitalu, poprawić przestrzeganie zaleceń przez pacjentów dzięki wysokiej tolerancji i pomóc zachować autonomię pacjenta.

Podsumowanie

Reżim terapeutyczny TIS (two-injection start) z aripiprazolem stanowi innowacyjne podejście w leczeniu zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa i zaburzenia schizoafektywne. Schemat polega na jednoczesnym podaniu dwóch iniekcji aripiprazolu po 400 mg wraz z pojedynczą dawką doustną 20 mg. Badanie przeprowadzone na 29 pacjentach wykazało, że AOM-TIS pozwala osiągnąć stężenie terapeutyczne w ciągu 24 godzin, podczas gdy konwencjonalny schemat wymaga 14 dni. U wszystkich pacjentów zaobserwowano poprawę kliniczną w ciągu pierwszych pięciu dni, przy wysokim profilu bezpieczeństwa i braku poważnych działań niepożądanych. Nowa strategia może przyczynić się do skrócenia czasu hospitalizacji, poprawy adherencji do leczenia oraz znaczących oszczędności w wydatkach na opiekę zdrowotną.